Kas iskelet sistemini ilgilendiren yakınma ve hastalıklara işkence görenler arasında çok rastlandığı bilinmektedir. İşkencenin değişik şekilleri, bunlar arasında da en çok kaba dayak, askı gibi ağır travmalar vücudun hareket sistemini oluşturan kas ve iskelet sistemi üzerinde bazen kalıcı olabilen hasarlar oluşturmaktadır. İşkence nedeniyle kaslar, omurga, periferik eklemler ve kemik yapıların doğrudan travmaya maruz kalması sonucu çeşitli patolojiler oluşabileceği gibi, merkezi yada periferik nörolojik hasara sekonder olarak da ağrılı hastalıklar disfonksiyon durumları ortaya çıkabilir.

İşkenceye bağlı gelişen kas-iskelet sistemi hastalıklarının ayırt edici özelliklerinden biri de akut dönem patolojileri yanında çok sayıda başvuruda ağrılı durumun kronikleşebilmesi ve hatta travmayı izleyen yıllar içinde geç dönemde ağırlıklı olarak eklem sistemlerinin geçirilen travmaya sekonder olarak dejenerasyona uğramasına bağlı hastalıklar, sözgelimi disk hernileri, omuz periartritleri vb. görülebilmektedir. Askı uygulamasına bağlı gelişen brakiyal pleksus felci sekeli de kronikleşen hastalıklar arasında sık olarak gözlenmektedir.

Ağrılı hastalıkların kronikleşmesinde travma sonucu ağrı algısında değişimlerin ve psikosomatik süreçlerin de rolü vardır. Bazı başvurularda tedavisi çok güç olan kronik ağrı sendromunun geliştiği de gözlenebilmektedir.

İşkence sonrası rehabilitasyonun en önemli niteliklerinden biri, ağrılı ve disfonksiyona yol açıcı post-travmatik hastalıklara yaklaşımın, fiziksel, psikolojik ve sosyal disiplinlerarası işbirliğine ihtiyaç duymasıdır. Fizik tedavi yöntemlerinin yanında ağrı modülasyonuna yönelik yöntemler ve özellikle de egzersiz, psikoterapiyle birlikte ele alınarak rehabilitasyon yöntemleri başvuruya bütünsel olarak sendromlarının gelişmesinin önlenebileceği öne sürülebilir.

Bu yazıda Ekim 1996-Mayıs 1998 arasında Türkiye İnsan Hakları Vakfı İstanbul Temsilciliği Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi’ne başvuran, kas-iskelet sistemine ait yakınmaları bulunan ve fizik tedavi ve rehabilitasyon konsültasyonu istenen başvuruların yakınmaları, tanıları ve uygulanan tedaviler çözümlenerek işkence sonrası dönemde ortaya çıkan, özellikle de kronikleşen ya da geç dönemde görülen fiziksel rahatsızlıklar değerlendirilmeye çalışılmıştır.