GİRİŞ: Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), 1990 yılında kurulmuş, işkenceye maruz kalan kişilerin tedavi ve rehabilitasyon sağlayan ve Türkiye’de işkencenin önlenmesine katkıda bulunma amaçlarını taşıyan uluslararası alanda tanınan bir insan hakları kuruluşudur. TİHV tarafından hazırlanan bu el kitapçığı ile mesleğe yeni başlayan avukatların karşılaştıkları bir işkence vakasında hızlıca harekete geçebilmeleri için pratik bilgiler toparlanmaya çalışılmıştır.

Son dönemlerde sıklıkla korkutmak, cezalandırmak ve otorite kurmak için kullanılan işkence ve diğer kötü muamele fiili, geniş ölçüde ceza soruşturmalarında itiraf almak için de kullanılmaya başlanmıştır. İşkence yaygın olarak resmi gözaltı yerlerinde, resmi olmayan gözaltı yerlerinde, sokaklarda ve cezaevlerinde yaşanmaktadır. Ayrıca toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde “işkence” seviyesine ulaşan polis gücünün aşırı kullanımı daha da yaygınlaşmıştır.

2015 ile 2020 yılları arasında 2812 kişi işkence ve ağır insan hakları ihlallerine uğradığı iddiasıyla TİHV’e başvurmuştur. 2020 yılında TİHV’e tedavi ve rehabilitasyon için başvuran 2789 kişinin büyük çoğunluğu birden fazla mekanda işkenceye maruz kalmıştır. Birçoğu emniyet müdürlüğünde, açık alanlarda ya da toplantı/gösteri yürüyüşünde, polis araçlarında, karakolda, evde veya iş yerlerinde işkence veya diğer kötü muameleye maruz kalmıştır. Bu rakamlar, Türkiye genelinde işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalanların tamamını kapsamaktan uzak olsa da bu veriler de işkence uygulamalarının yaygınlığı konusunda önemli göstergedir.

Yukarıda kısaca bahsetmiş olduğumuz tablodan da anlaşılacağı üzere işkenceyi önlemede avukatlara da büyük sorumluluklar düşmektedir. İşte bu ihtiyaçtan kaynaklı sizlere kısa bir derlemeye yapmaya çalıştık.